ورزشکاران معمولا در زمینههای جسمانی، نسبت به سایر زمینههای آشنایی بیشتری دارند و اغلب از ابعاد روانی غافل میشوند، این در حالی است که مولفههای شناخت بر اجرا و افزایش انرژی روانی مثبت، تاثیر میگذارند. (بلیر و همکاران، ۱۹۹۳، جیل و لاون، ۱۹۸۶). یکی از این مهارتهای پایهای که Reilly بدان اشاره میکند تصویر سازی ذهنی (mental imagery) است که یکی از مولفههای اصلی آمادگی اجرایی برای هر ورزشکار به شمار میرود (ریلی و گیلبورن، ۲۰۰۳).
در چند سال اخیر علاقه به جنبههای گوناگون تمرین و ورزش برای سلامت و تندرستی روانی در آمریکا و دیگر نقاط جهان گسترش چشمگیری یافته و کاربرد روان شناسی در ورزش نیز به طور مشخص مورد تاکید قرار گرفته است (تل ول و گرینلیس ، ۲۰۰۳).
تصویرسازی ذهنی مرور سمبلیک یک فعالیت فیزیکی است بدون اینکه هیچ حرکت عضلانی واضحی صورت گیرد (هال و همکاران، ۱۹۹۰). تصویرسازی میتواند به منظور یادگیری مهارت و تکنیک (شناختی اختصاصی) و یا استراتژی و تاکتیک (شناختی عمومی) و همچنین مدیریت انگیزش و هیجانات (انگیزشی) مورد استفاده قرار گیرد(ریلی و گیلبورن، ۲۰۰۳). در دهه اخیر مطالعات متعددی، سودمندی تمرین ذهنی (mental rehearsal) در یادگیری اولیه، اجرا و ختی در مرحله به ذهن سپاری را نشان دادهاند (هیرد و همکاران، ۱۹۹۱) (فلتز و همکاران، ۱۹۹۳). این اثر بخشی در بهبود اجرای ورزشی در افراد مبتدی و همچنین با تجربه تایید شده است (دراکمن و سوتس، ۱۹۸۸) (مورفی، ۱۹۹۰).
به نظر میرسد نحوه استفاده از تمرین ذهنی با سن و میزان تجربه ورزشی ورزشکاران ارتباط داشته باشد (هال، ۲۰۰۱). در این راستا مطالعات معدودی بر روی جوانان ورزشکاران صورت گرفته است (مونرو و واینبرگ، ۲۰۰۰) (راجرز و همکاران، ۱۹۹۱). نتایج مطالعات حاکی از استفاده ورزشکاران جوان از هر دو رویکرد انگیزشی و شناختی بوده است(وادوکز و همکاران، ۱۹۹۷) (مونساما و اوربای، ۲۰۰۴).
تحقیقات در سنین پایینتر، اثربخشی تصویرسازی شناختی اختصاصی را در یادگیری تکنیکهای تنیس روی میز برای نوجوانان تایید کرده است(لی وای زی و همکاران، ۱۹۹۲).
چندلر با تایید تاثیر تصویرسازی انگیزشی در دختران نوجوان و فوتبالیست با بررسی ورزشکاران نوجوان ۱۴- ۷ ساله تفاوتهای آنها در تصویر سازی را بدین گونه بیان میکند(مونرو-چندلر و همکاران، ۲۰۰۵)، ورزشکاران جوانتر بیشتر اهداف فردی خود را زیباسازی میکنند و ورزشکاران با سن بالاتر تصویرسازی مرتبط با اهداف تیمی را بیشتر انجام میدهند(مونرو-چندلر و همکاران، ۲۰۰۷).
یکی از مهمترین مهارتهای ذهنی مورد استفاده ورزشکاران، تصویرسازی ذهنی است. شواهد حاکی است که تعدادی از ورزشکاران نظیر تایگروود، در گلف (ویلوی و گرینلف، ۱۹۸۸) و سیلوی برنایر (لاندرس و فلتز، ۱۹۸۶، مارتین و همکاران ۱۹۹۹) از تصویرسازی ذهنی برای بهبود عملکرد خود استفاده کردهاند. از جمله مولفههایی که با کمک تصویرسازی ذهنی میتوان آن را تا سطح بهینه بالا برد و بر عملکرد ورزشکاران تاثیر میگذارد خودکارآمدی است. بر اساس تئوری خودکارآمدی وقتی مهارتهای ضروری و محرکهای کافی وجود داشته باشند، خودکارآمدی طبیعی پیش بینی میشود (بندورا، ۱۹۹۷).
واضح است که تکرار شکست در مسابقات ورزشی احساس کارآمدی پایینتری را در ورزشکار به وجود میآورد. در مقابل مشاهده افرادی که همانند خود ورزشکار به طور موفقیت آمیزی مسابقات را پشت سر میگذارند خودکارآمدی آنها را قویتر میکند. به طور کلی خودکارآمدی مهارتهای قابل دسترس ورزشکاران را افزایش و میزان اضطراب رقابتی آنها را کاهش میدهد.
نظرهای اخیر در مورد پژوهش در خصوص تصویرسازی، به آشکارسازی این مسئله کمک میکند که بین استفاده از تصویرسازی و خودکارآمدی رابطه مثبتی وجود ندارد. هر چند بعضی صاحبنظران رابطهای بین استفاده از تصویرسازی و خودکارآمدی پیدا کردهاند (وو فولک و همکاران، ۱۹۸۵، هال و همکاران، ۱۹۹۸).
یک مطالعه خوب کنترل شده (فلتز و راسینگر، ۱۹۹۰) نشان میدهد که بین استفاده از تصویرسازی و خودکارآمدی در عملکرد ماهیچههای درگیر در فعالیت رابطه مثبت وجود دارد. تحقیقات گذشته نشان دادهاند که استفاده از تصویرسازی عمومی توسط ورزشکاران پیش بینی کننده عملکرد رقابتی است (مارتین و همکاران، ۱۹۹۹، هال و همکاران ۱۹۹۸) دریافتند استفاده ورزشکاران نخبه از تصویرسازی متمرکز بر موفقیت پیش بینی کننده عملکرد آنهاست (اما مارتین و همکاران، ۱۹۹۹، هال و همکاران ۱۹۹۸)، نشان دادند که تصویرسازی پیش از رقابت ارتباط مثبتی با عملکرد ورزشی دارد.
مطالعه بیو کامپ و همکاران (۲۰۰۲)، نشان داد که استفاده بهتر از تصویرسازی مبتنی بر پیروزی کلی انگیزشی پیش بینی کننده کارآیی شخصی بازیکنان است. همچنین بین خودکارآمدی و عملکرد ورزشکاران ارتباط مثبت وجود دارد آنان نشان دادند که تصویرسازی مبتنی بر پیروزی کلی – انگیزشی ارتباط مثبت و معنی داری با عملکرد بازیکنان گلف دارد.
همچنین نریمانی و همکاران (۱۳۸۵)، در تحیقیقی دریافتند که خودکارآمدی و عملکرد ورزشی در گروه تصویرسازی بیشتر ازگروه تن آرامی و گروه کنترل و میانگین نمرههای این دو متغیر در گروه تن آرامی بیشتر از گروه کنترل است.
در تحیقیقی دیگر سیف برقی و همکاران(۱۳۹۲) دریافتند که مداخلات تصویرسازی شناختی اختصاصی و عمومی میتواند عملکرد فوتبالیستها بهخصوص در رده جوانان را بهبود بخشد.دکتر
سید محمد رضا حسینی/عضو کمیته روانشناسی هیات پزشکی ورزشی استان خوزستان
منابع :
- سیف برقی توحید، کردی رامین، معماری امیرحسین. اثربخشی تصویرسازی ذهنی بر عملکرد ورزشکاران نخبه فوتبال در جوانان و بزرگسالان: کارآزمایی بالینی. مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران. ۱۳۹۲; ۷۱ (۳) :۱۷۱-۱۷۸ .
- Bandura, A. (۱۹۷۷). “Self – efficacy: toward a unifying theory of behavioral change”, psychological review ۲, PP: ۱۹۱-۲۱۵.
- Beauchamp, M.R., Bray, S.R. Eys, M.A., and carron. A.V. (۲۰۰۲).“Role ambiguity, role efficacy, and role performance: multidimensional and meditational relationships within interdependent sport teams, Group dynamics”: theory, research, and practice ۶, PP: ۲۲۹-۲۴۲.
- Blair A, Hall C, Leyshon G. Imagery effects on the performance ofskilled and novice soccer players. J Sports Sci ۱۹۹۳;۱۱(۲) :۹۵-۱۰۱.
- Druckman D, Swets JA, editors. Enhancing Human Performance: Issues, Theories, and Techniques. Committee on Techniques for the Enhancement of Human Performance, National Research Council. Washington, DC: National Academy Press; ۱۹۸۸.
- Feltz DL, Landers DM. The Effects of Mental Practice on Motor Skill Learning and Performance: A Meta-analysis. J Sport Psychol ۱۹۹۳;۱(۵) :۲۵-۵۷.
- Gill DL, Lavon W. Psychological Dynamics of Sport and Exercise. Champaign: Human Kinetics; ۱۹۸۶. p. ۵۰-۱۱۰.
- Hall C. Imagery in sport and exercise. In: Singer RN, Hausenblas HA, Jannelle C, editors. Handbook of Sport Psychology. New York, NY: John Wiley and Sons; ۲۰۰۱. p. ۵۲۹-۴۹.
- Hall, C.R., Mack, D., Paivio, A and Hausenblas, H.A. (۱۹۹۸).“Imagery use by athletes. Development of the sport imagery questionnaire”. International journal of sport psychology ۲۹, PP: ۷۳-۸۹.
- Hall CR, Rodgers WM, Barr KA. The use of imagery by athletes inselected sports. Sport Psychol ۱۹۹۰;۴(۱) :۱-۱۰.
- Hird JS, Landers DM, Thomas JR, Horan JJ. Physical practice is superior to mental practice in enhancing cognitive and motor task.
- Landers, D.M., and Boucher, S.H. (۱۹۸۶). “Arousal –performance relationships”. In J.M. Williams (Ed). Applied sport psychology. Mountain view, CA: mayfield.
- Li-Wei Z, Qi-Wei M, Orlick T, Zitzelsberger L. The effect of mental- imagery training on performance enhancement with ۷-۱۰-yearold children. Sport Psychol ۱۹۹۲;۶(۳) :۲۳۰-۴۱.
- Martin, K.A. Moritz, S.E. and Hall, C.R. (۱۹۹۹). “Imagery use insport: a literature review and applied model”. The sport psychologist۱۳, PP: ۲۴۵-۲۶۸.
- Monsma EV, Overby LY. The relationship between imagery and competitive anxiety. J Dance Med Sci ۲۰۰۴;۸(۱) :۱۱-۸.
- Munroe KJ, Hall C, Weinberg R. The four W's of imagery use: Where, when, why and what. Sport Psychol ۲۰۰۰;۱۴(۲) :۱۱۹-۳۷.
- Munroe-Chandler KJ, Hall CR. Enhancing the collective efficacy of a soccer team through motivational general-mastery imagery. Imagin Cogn Pers ۲۰۰۵;۲۴(۱) :۵۱-۶۷.
- Munroe-Chandler KJ, Hall C, Fishburne G, Strachan L. Where, when and why athletes use imagery: An examination of developmental differences. Res Q Exercise Sport ۲۰۰۷; ۷۸(۲) :۱۰۳-۱۱۶
- Murphy SM. Models of imagery in sport psychology: A review. J Mental Imag ۱۹۹۰;۱۴:۱۵۳-۷۲
- Narimani , M., Ariapouran ,S. Abolghasemi ,A.Ganji ,M.(۲۰۰۷). The effect of relaxation and mental imagery on self efficacy and sportive performance. Harkat Journal, ۳۲; Pp: ۵-۱۸. In Persian
- Reilly T, Gilbourne D. Science and football: a review of applied research in the football codes. J Sports Sci ۲۰۰۳;۲۱(۹) :۶۹۳-۷۰۵.
- Reilly T, Gilbourne D. Science and football: a review of applied research in the football codes. J Sports Sci ۲۰۰۳;۲۱(۹) :۶۹۳-۷۰۵. performance. J Sport Exerc Psychol ۱۹۹۱;۱۳(۳) :۲۸۱-۹۳.
- Rodgers W, Hall C, Buckolz E. The effect of an imagery training program on imagery ability, imagery use, and figure skating performance. J Appl Sport Psychol ۱۹۹۱;۳:۱۰۹-۲۵.
- Thel well, R.C,m and Greenles, L.A. (۲۰۰۳). “Developing competitive endurance performance using mental skills training”. The sport psychology. ۱۷, PP: ۳۱۸-۳۳۷.
- Vadocz EA, Hall CR Moritz SE. The relationship between competitive anxiety and imagery use. J Appl Sport Psychol ۱۹۹۷;۹:۲۴۱-۵۳.
- Vealey, R.S., and greenleaf., C.A, (۱۹۹۸). “Seeing is believing: understanding and using imagery in sport”. In J.M. Williams (ed.),applied sport psychology: personal growth to peak performance, ۲۳۷-۲۶۹. Mountain view, CA: Mayfield (۳rd ed).
- Woolfolk, R.L., Murphy, S.M. Gottesfeld, D. and Aiken, D. (۱۹۸۵).“The effects of mental practice of task and mental depiction of task outcome on motor performance”. Journal of sport psychology, ۷, PP:۱۹۱-۱۹۷.
ارسال نظر